Obraz ciała (z angielskiego body image) to termin z zakresu dziedzin psychologii i psychiatrii. Pojęcie zdefiniował Paul Schilder, który był prekursorem idei terapii grupowej. Uważał on, że „jest to obraz, który tworzymy w naszych umysłach, sposób, w jakie nasze ciało wygląda dla nas samych. Na jego kształtowanie mają wpływ czynniki interpersonalne, środowiskowe i temporalne”. Tak więc na postrzeganie naszego obrazu ciała ma wpływ wiele czynników takich jak postawa rodziców, kiedy dorastamy, i otoczenie, w którym się wychowujemy, opinia społeczeństwa, media czy trendy modowe.
W jaki sposób kształtuje się obraz naszego ciała?
Obraz ciała kształtuje się jeszcze przed ukończeniem drugiego roku życia, kiedy to mały człowiek dostrzega, że jest odrębną jednostką. To ten moment, kiedy dziecko, patrząc w lustro, zdaje sobie sprawę z tego, że ta mała istota naprzeciw to „ja”. Ta chwila jest pierwszym etapem kształtowania własnego obrazu ciała.
Wizerunek naszego ciała w naszych głowach w pierwszej kolejności budują rodzice, ponieważ to z nimi spędzamy we wczesnym dzieciństwie najwięcej czasu. Dzieje się to poprzez modelowanie zachowań dziecka oraz kształtowanie opinii przez rodziców. Jeśli rodzice są w stosunku do dziecka otwarci, życzliwi, nieustannie go chwalą, dużo z nim rozmawiają, realizują jego potrzeby emocjonalne, wtedy u małego człowieka kształtują się pozytywne emocje i uczucia w stosunku do samego siebie. Owocem takich zachowań jest budowanie pozytywnego obrazu ciała malca od początku jego życia. Niezwykle ważną role odgrywa w pierwszych miesiącach życia dotyk rodzica – dziecko głaskane, kołysane, tulone – będzie czuło się bezpiecznie i przyjemnie. Jeśli natomiast dziecko jest nieustannie karcone, stawiane są przez rodziców niczym nieuzasadnione granice, rodzice unikają kontaktu fizycznego, nie tuląc dziecka, dziecko ma poczucie, że jest gorsze – wtedy budowany jest od początku niewłaściwy obraz ciała, który w przyszłości może skutkować ogromnymi problemami emocjonalnymi. Bulimia, anoreksja, zaburzenia odżywania – wszystkie te choroby mają podłoże w nieodpowiednio ukształtowanym wizerunku ciała. Wtedy, kiedy nie podobamy się sobie, kiedy czujemy się gorsi i inni niż reszta społeczeństwa.
Czynniki wpływające na wizerunek naszego ciała
Tak naprawdę nasz wizerunek nie zależy tylko od odbicia w lustrze i tego, co tam widzimy. Inaczej swój obraz będziemy odbierać w chwili kiedy jest nam smutno i przypominamy sobie niezbyt przyjemne słowa mamy wypowiedziane w dzieciństwie pod naszym adresem, a inaczej kiedy jesteśmy szczęśliwi i tryskamy dobrą pozytywną energią. Tak naprawdę wszystko dookoła rzutuje na naszą samoocenę. Nie da się po prostu spojrzeć w lustro i za każdym razem zobaczyć ten sam obraz. Trudno przychodzi nam też zrozumienie, że to, co widzimy na fotografiach w magazynach o tematyce wizażu, jest nierzeczywiste. Młode osoby, chcąc się upodobnić do celebrytów i gwiazd, zapominają, że fotografie są retuszowane i to, co widzą, znacznie odbiega od realiów. Nie wszystkie piosenkarki są piękne, a aktorki szczupłe. Każdy z nas jest inny i na swój sposób piękny, i ta inność jest naszą wizytówką.
Kiedy coś pójdzie nie tak
W sytuacji, kiedy zauważamy u siebie lub bliskiej osoby pierwsze symptomy zaburzenia postrzegania ciała, przeważnie okazuje się, że jest to już spory problem, z którym trzeba się zmierzyć. W zależności od stopnia i nasilenia zaburzeń możemy obserwować szereg negatywnych objawów, począwszy od niechęci do samego siebie, kończąc na często drastycznych sposobach polepszenia swojego wizerunku, wyglądu i sylwetki. Najczęściej spotykanymi schorzeniami związanymi z zaburzonym obrazem ciała są bulimia, anoreksja i pozostałe zaburzenia odżywiania, ale także depresja, borderline czy całkowita izolacja w kontaktach społecznych. Są to groźne schorzenia o podłożu psychicznym. Nieocenioną pomocą służą specjaliści, nie należy wstydzić się ani obawiać wizyty w gabinecie. Psychiatra, psychoterapeuta, czy psychodietetyk dysponują niezbędnymi umiejętnościami i narzędziami, aby skutecznie pomóc pacjentowi. W świecie, w którym tak dużą rolę odgrywają media, a kult ciała doprowadza niejednego do absurdu i obsesji, obserwujemy nieustannie rosnącą tendencję do zapadania młodych ludzi na schorzenia związane z zaburzeniami odżywiania.
Rynek pracy stwarza warunki do pracy dla specjalistów prowadzących terapię dla osób z zaburzonym obrazem własnego ciała. Podjęcie studiów na kierunku psychodietetyka pozwala podjąć współpracę z gabinetami psychoterapeutycznymi i psychologicznymi specjalizującymi się w walce z zaburzeniami odżywiania czy brakiem motywacji do zmiany nawyków żywieniowych. Praca łącząca wiedzę o żywieniu z realną pomocą, jaką niesiemy drugiemu człowiekowi, może być dla wielu osób źródłem satysfakcji.
