Szalunki odgrywają niezwykle istotną rolę w procesie wznoszenia budynków i konstrukcji budowlanych. Wykorzystuje się je do wykonywania rozmaitych elementów z betonu lub żelbetu, takich jak fundamenty, ściany czy stropy. Z tego względu można je podzielić na trzy podstawowe rodzaje: szalunki do wykopów, ścienne oraz stropowe, a każde z tych rozwiązań dedykowane jest do określonego rodzaju prac. Gdzie znajdują zastosowanie poszczególne rodzaje szalunków oraz jakie funkcje pełnią?
Podstawowe rodzaje i zastosowanie szalunków
Szalunki to tymczasowe konstrukcje, które najczęściej wykonywane są z drewna, sklejki lub metalu. Tworzą one formę dla wylewanego betonu, dzięki czemu mieszanka betonowa przyjmuje określony kształt. Ponadto służą do podtrzymywania zbrojenia i zabezpieczania wykopów. Wyróżnia się szalunki tradycyjne oraz systemy szalunkowe.
W pierwszym przypadku szalunki najczęściej wykonuje się z drewna sosnowego. Największą zaletą tego rozwiązania jest niska cena oraz duża dostępność materiału. Szalunki drewniane są także łatwe w montażu oraz uniwersalne, gdyż po zakończeniu prac deski można oczyścić i wykorzystać w innym celu. Jednak skompletowanie tego typu szalunku jest czasochłonne i wymaga dużych nakładów pracy, a ponadto szalunek z desek pozostawia nieestetyczne ślady. Sprawia to, że nie nadaje się do wykonywania powierzchni betonowych, które nie będą dodatkowo wykańczane.
Z kolei systemy szalunkowe przyjmują najczęściej formę płyt z wysokiej jakości sklejki, tworzywa sztucznego lub metalu. Ich największą zaletą jest wygoda oraz zdecydowanie krótszy czas montażu. Ponadto ich zastosowanie sprawia, że powierzchnia betonu jest równa i gładka, czyli dużo bardziej estetyczna. Dodatkowo rozwiązanie to pozwala obniżyć koszt robót za sprawą mniejszych nakładów pracy koniecznych do zamontowania i demontażu szalunków.
Szalunki do wykopów
Jednym z pierwszych etapów wielu inwestycji budowlanych są prace ziemne, zaliczane do zadań szczególnie niebezpiecznych, ze względu na ryzyko osuwania się ziemi (co może stanowić zagrożenie dla pracowników). W szczególności wykopów głębokich oraz prowadzonych na niestabilnym gruncie. Szalunki do wykopów stanowią podstawę obudowy terenu budowlanego i pozwalają zabezpieczyć ściany otworów wykonywanych w ziemi. Dzięki temu możliwe jest bezpieczne przeprowadzenie wszelkich prac ziemnych. Szalunki tego typu stosuje się najczęściej przy budowie sieci kanalizacyjnych, wodociągowych czy komunikacyjnych (dróg).
Szalunki ścienne i stropowe
Do szalowania pionowych powierzchni wykorzystuje się szalunki ścienne. Z ich pomocą wykonuje się ściany fundamentowe, działowe czy nośne budynku. Wspomniane konstrukcje służą do ramowego deskowania ścian, umożliwiając wykonanie różnego rodzaju konstrukcji pionowych (w tym elementów okrągłych i łukowych). Z kolei szalunki stropowe sprawdzają się przy tworzeniu poziomych elementów betonowych lub żelbetowych. Ich głównym zadaniem jest podtrzymanie konstrukcji stropu na czas jego budowy. Składają się one z poziomych elementów, których zadaniem jest podpieranie poszycia deskowania oraz przenoszenie obciążeń na podpory i podłoże. Warto dodać, że szalunki stropowe wykorzystuje się przede wszystkim przy wykonywaniu stropów monolitycznych.
Bez szalunków trudno byłoby przeprowadzić niektóre prace budowlane. Dzięki nim możliwe jest nadanie mieszance betonowej pożądanego kształtu (np. przy tworzeniu stropu) i bezpieczne przeprowadzenie wszelkich prac ziemnych. Przed rozpoczęciem inwestycji warto zastanowić się nad technologią, kosztem oraz czasem budowy i na tej podstawie wybrać najbardziej odpowiedni typ szalunków.
